Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii)
2 Lipca 2015
Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii) inaczej nazywana jedlicą zieloną i jedlicą Douglasa jest drzewem iglastym z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Naturalnym stanowiskiem daglezji jest Ameryka Północna, gdzie porasta obszary wzdłuż Oceanu Spokojnego. Występuje również w Chinach, Japonii i na Tajwanie. W naszym kraju nie jest spotykana w stanie dzikim, gatunek został introdukowany. Do Europy daglezja trafiła za pośrednictwem J. Douglasa, który to w pierwszej połowie XIX wieku przywiózł z Ameryki do Anglii pierwsze nasiona tej rośliny. Jako szybko rosnące drzewo, w krótkim czasie znalazła zastosowanie w terenach zieleni urządzonej. Jest też cenionym drzewem w gospodarce leśnej.
Opis
Jedlica na swoim naturalnym stanowisku osiąga imponujące rozmiary. Drzewa dorastają od 70 do 100 m. W Polsce najwyższe okazy mierzą 45 m. Różnica ta wynika, z ostrzejszego klimatu w Europie, (co skutkuje wolniejszym wzrostem) i krótszego okresu wegetacyjnego. W ciągu 10 lat potrafi osiągnąć 5 m. Przez swoją małą wrażliwością na choroby, szkodniki oraz łatwość przystosowania się do zmieniających się warunków środowiska jest rośliną długowieczną. W dobrej kondycji żyje nawet kilkaset lat. Ma interesujący wygląd, gdyż łączy cechy charakterystyczne dla świerka i jodły. Drzewa mają szeroką stożkową koronę. Korona sięga do ziemi i składa się z promieniście ułożonych wokół pnia gałęzi. Drzewarosnące, jako solitery, posiadające wiele wolnej przestrzeni zachowują najniższe konary. W przypadku, gdy daglezje rosną wraz z innymi drzewami w bliskiej odległości, mają tendencję do stopniowej utraty dolnych gałęzi, eksponując pień. U młodych drzew, kora pnia i pędy pokryte są pęcherzami wydzielającymi atrakcyjny, żywiczny zapach. Starsze drzewa charakteryzują się czerwonobrunatną, spękaną korą. Igły podobnie jak u jodły – płaskie, miękkie i tępo zakończonemierzą 2-3 cm. Wierzchnia ich część jest jasnozielona i błyszcząca, natomiast spód z bladymi, białymi paskami. Rozcierając igły można poczuć aromatyczny zapach skórki pomarańczowej. Dorosłe drzewa są całkowicie odporne na mróz, jednak u młodszych zdarza się, że przemarzną igły – wtedy brązowieją i opadają. Jednak na wiosnę bardzo szybko się regenerują i wypuszczają liczne, młode igły. Szyszki kształtu jajowatego, maja charakterystycznie zaokrąglone łuski nasienne oraz dłuższe łuski wspierające – trójzębnie zakończone. Szyszki są zwisające, mierzące około 10 cm.
Stanowisko
Najlepsze dla Jedlicy są stanowiska wilgotne, żyzne. Drzewo jednak znosi okresowe susze, ze względu na rozwinięty system korzeniowy. Gleba sucha, piaszczysta, uboga a także podmokła nie jest korzystna. Najbardziej optymalny jest klimat nadmorski - o łagodnych zimach. W Polsce najlepsze stanowiska uprawy występują w województwie Zachodniopomorskim. Młode drzewka warto posadzić w miejscu osłoniętym, ponieważ na skutek działania zimnych wiatrów może przemarzać, czego efektem jest brunatnienie igieł i ich zrzucanie. Daglezja jest rośliną, która źle znosi zanieczyszczenia powietrza. Nie jest polecana, jako drzewo do obsadzania dużych miast i terenów przemysłowych.
Rozmnażanie
Daglezja jest jednopienna – nie występują osobniki męskie i żeńskie. Zarówno kwiaty męskie jak i żeńskie pojawiają się na tym samym okazie. Kwiaty męskie zebrane są w małe, żółte kotki, które pojawiają się u dołu pędów, w kątach liści. Żeńskie zaś wyrastają z końcowych, dobrze oświetlonych części pędów i mają postać drobnych purpurowych lub zielonych szyszek.Roślina jest wiatropylna. Kwitnie wraz z końcem maja. Po zapyleniu i zapłodnieniu uzyskuje się nasiona zaopatrzone w charakterystyczne łuski. Szyszki z dojrzałymi nasionami opadają późnym latem i wczesną jesienią. Po zbiorze nasion należy je przechować w suchym miejscu aż do wiosny. Efektywną metodą rozmnażania daglezji jest wysiew nasion, które w warunkach polskich z łatwością dojrzewają. Nasiona wysiewa się do inspektu lub na zagony późną wiosną – pod koniec kwietnia, z początkiem maja. Siewki jednoroczne szkółkuje się (tj. przesadza się, aby stworzyć korzystniejsze warunki w luźniejszej rozstawie). Gotowe do wysadzenia na miejsce stałe są 4-5 letnie drzewka. Daglezja ze względu na rozbudowany system korzeniowy dobrze znosi przesadzanie i łatwo przyjmuje się w nowym miejscu. W przypadku rozmnażania odmiany sinej, należy pobierać nasiona z okazów o silnym srebrzystym zabarwieniu igieł – ze względu na znaczną ilość odmian i form pośrednich, które wykazują pośrednie cechy i wymagania uprawowe.
Odmiany
• Daglezja zielona ‘Fletcheri’ charakteryzuje się powolnym wzrostem i karłowatym wyglądem. Osiąga do 3 m wysokości. Korona nieregularna i nieco spłaszczona. Igły są zielone – pozbawione pasków z białym nalotem.
• Daglezja zielona var. glaucaMayr (odm. sina, daglezja sina) jest odmianą odznaczającą się wolniejszym wzrostem (w ojczyźnie osiąga do 45 m., w Polsce do ok. 20m) oraz większą odpornością na suszę i mróz. Jest charakterystyczna dla parków w terenach górskich i chłodniejszych. W Polsce nie jest to gatunek leśny, a jedynie traktowany, jako roślina ozdobna. Od gatunku głównego różni się wieloma cechami morfologicznymi: korona jest bardziej wąska, igłysą mocniejsze, grubsze, szczeciniasto ułożonena pędach. Igliwie głównie różni się barwą – na każdym drzewie jest ono zróżnicowane – można zauważyć zabarwienia sinozielone jak i bardziej srebrzyste. Szyszki są mniejsze, a ich łuski nasienne bardziej odgięte na zewnętrzną stronę.
Pielęgnacja
Młode drzewka (do kilku lat od posadzenia) należy zabezpieczyć przed zwierzyną leśną (sarny i jelenie), gdyż są one głównymi szkodnikami przynoszącymi największe zniszczenia. Najchętniej ogryzają pędy i korę. Daglezjazwykle nie choruje – jest dość odporna na infekcje grzybowe. Główną chorobą, jaka dotyka jedlice jest osutka daglezjowa (Rhabdoclinepseudotsugae), która objawia się plamistościami i opadaniem igieł. Kilkuletnia jedlica może przemarzać – o ile drzewko nie jest posadzone w miejscu osłoniętym, w obawie przed skutkami przymrozków można okrywać na zimę włókniną. Drzewa należy ściółkować korą sosnową – w ten sposób zabezpieczamy przed nadmierną utratą wilgoci z podłoża, ograniczamy rozwój chwastów jak i obniżamypH gleby (zakwaszając ją).
Zastosowanie
• Duże znaczenie w budownictwie architektury drewnianej w Ameryce Północnej.
• Do tworzenia układów krajobrazowych.
• W parkach i zieleńcach miasteczek uzdrowiskowych.
• Do nasadzeń pojedynczych jak i grupowych (wraz z innymi roślinami iglastymi).
• Do stosowania wszędzie tam, gdzie chce się uzyskać szybki efekt wysokich drzew.
• Aby uzyskać gęste, jednogatunkowe szpalery pełne.
Autor: mgr inż. Monika Bartkowicz
Jedlica na swoim naturalnym stanowisku osiąga imponujące rozmiary. Drzewa dorastają od 70 do 100 m. W Polsce najwyższe okazy mierzą 45 m. Różnica ta wynika, z ostrzejszego klimatu w Europie, (co skutkuje wolniejszym wzrostem) i krótszego okresu wegetacyjnego. W ciągu 10 lat potrafi osiągnąć 5 m. Przez swoją małą wrażliwością na choroby, szkodniki oraz łatwość przystosowania się do zmieniających się warunków środowiska jest rośliną długowieczną. W dobrej kondycji żyje nawet kilkaset lat. Ma interesujący wygląd, gdyż łączy cechy charakterystyczne dla świerka i jodły. Drzewa mają szeroką stożkową koronę. Korona sięga do ziemi i składa się z promieniście ułożonych wokół pnia gałęzi. Drzewarosnące, jako solitery, posiadające wiele wolnej przestrzeni zachowują najniższe konary. W przypadku, gdy daglezje rosną wraz z innymi drzewami w bliskiej odległości, mają tendencję do stopniowej utraty dolnych gałęzi, eksponując pień. U młodych drzew, kora pnia i pędy pokryte są pęcherzami wydzielającymi atrakcyjny, żywiczny zapach. Starsze drzewa charakteryzują się czerwonobrunatną, spękaną korą. Igły podobnie jak u jodły – płaskie, miękkie i tępo zakończonemierzą 2-3 cm. Wierzchnia ich część jest jasnozielona i błyszcząca, natomiast spód z bladymi, białymi paskami. Rozcierając igły można poczuć aromatyczny zapach skórki pomarańczowej. Dorosłe drzewa są całkowicie odporne na mróz, jednak u młodszych zdarza się, że przemarzną igły – wtedy brązowieją i opadają. Jednak na wiosnę bardzo szybko się regenerują i wypuszczają liczne, młode igły. Szyszki kształtu jajowatego, maja charakterystycznie zaokrąglone łuski nasienne oraz dłuższe łuski wspierające – trójzębnie zakończone. Szyszki są zwisające, mierzące około 10 cm.
Stanowisko
Najlepsze dla Jedlicy są stanowiska wilgotne, żyzne. Drzewo jednak znosi okresowe susze, ze względu na rozwinięty system korzeniowy. Gleba sucha, piaszczysta, uboga a także podmokła nie jest korzystna. Najbardziej optymalny jest klimat nadmorski - o łagodnych zimach. W Polsce najlepsze stanowiska uprawy występują w województwie Zachodniopomorskim. Młode drzewka warto posadzić w miejscu osłoniętym, ponieważ na skutek działania zimnych wiatrów może przemarzać, czego efektem jest brunatnienie igieł i ich zrzucanie. Daglezja jest rośliną, która źle znosi zanieczyszczenia powietrza. Nie jest polecana, jako drzewo do obsadzania dużych miast i terenów przemysłowych.
Rozmnażanie
Daglezja jest jednopienna – nie występują osobniki męskie i żeńskie. Zarówno kwiaty męskie jak i żeńskie pojawiają się na tym samym okazie. Kwiaty męskie zebrane są w małe, żółte kotki, które pojawiają się u dołu pędów, w kątach liści. Żeńskie zaś wyrastają z końcowych, dobrze oświetlonych części pędów i mają postać drobnych purpurowych lub zielonych szyszek.Roślina jest wiatropylna. Kwitnie wraz z końcem maja. Po zapyleniu i zapłodnieniu uzyskuje się nasiona zaopatrzone w charakterystyczne łuski. Szyszki z dojrzałymi nasionami opadają późnym latem i wczesną jesienią. Po zbiorze nasion należy je przechować w suchym miejscu aż do wiosny. Efektywną metodą rozmnażania daglezji jest wysiew nasion, które w warunkach polskich z łatwością dojrzewają. Nasiona wysiewa się do inspektu lub na zagony późną wiosną – pod koniec kwietnia, z początkiem maja. Siewki jednoroczne szkółkuje się (tj. przesadza się, aby stworzyć korzystniejsze warunki w luźniejszej rozstawie). Gotowe do wysadzenia na miejsce stałe są 4-5 letnie drzewka. Daglezja ze względu na rozbudowany system korzeniowy dobrze znosi przesadzanie i łatwo przyjmuje się w nowym miejscu. W przypadku rozmnażania odmiany sinej, należy pobierać nasiona z okazów o silnym srebrzystym zabarwieniu igieł – ze względu na znaczną ilość odmian i form pośrednich, które wykazują pośrednie cechy i wymagania uprawowe.Odmiany
• Daglezja zielona ‘Fletcheri’ charakteryzuje się powolnym wzrostem i karłowatym wyglądem. Osiąga do 3 m wysokości. Korona nieregularna i nieco spłaszczona. Igły są zielone – pozbawione pasków z białym nalotem.
• Daglezja zielona var. glaucaMayr (odm. sina, daglezja sina) jest odmianą odznaczającą się wolniejszym wzrostem (w ojczyźnie osiąga do 45 m., w Polsce do ok. 20m) oraz większą odpornością na suszę i mróz. Jest charakterystyczna dla parków w terenach górskich i chłodniejszych. W Polsce nie jest to gatunek leśny, a jedynie traktowany, jako roślina ozdobna. Od gatunku głównego różni się wieloma cechami morfologicznymi: korona jest bardziej wąska, igłysą mocniejsze, grubsze, szczeciniasto ułożonena pędach. Igliwie głównie różni się barwą – na każdym drzewie jest ono zróżnicowane – można zauważyć zabarwienia sinozielone jak i bardziej srebrzyste. Szyszki są mniejsze, a ich łuski nasienne bardziej odgięte na zewnętrzną stronę.
Pielęgnacja
Młode drzewka (do kilku lat od posadzenia) należy zabezpieczyć przed zwierzyną leśną (sarny i jelenie), gdyż są one głównymi szkodnikami przynoszącymi największe zniszczenia. Najchętniej ogryzają pędy i korę. Daglezjazwykle nie choruje – jest dość odporna na infekcje grzybowe. Główną chorobą, jaka dotyka jedlice jest osutka daglezjowa (Rhabdoclinepseudotsugae), która objawia się plamistościami i opadaniem igieł. Kilkuletnia jedlica może przemarzać – o ile drzewko nie jest posadzone w miejscu osłoniętym, w obawie przed skutkami przymrozków można okrywać na zimę włókniną. Drzewa należy ściółkować korą sosnową – w ten sposób zabezpieczamy przed nadmierną utratą wilgoci z podłoża, ograniczamy rozwój chwastów jak i obniżamypH gleby (zakwaszając ją).
Zastosowanie
• Duże znaczenie w budownictwie architektury drewnianej w Ameryce Północnej.
• Do tworzenia układów krajobrazowych.
• W parkach i zieleńcach miasteczek uzdrowiskowych.
• Do nasadzeń pojedynczych jak i grupowych (wraz z innymi roślinami iglastymi).
• Do stosowania wszędzie tam, gdzie chce się uzyskać szybki efekt wysokich drzew.
• Aby uzyskać gęste, jednogatunkowe szpalery pełne.
|
|
Autor: mgr inż. Monika Bartkowicz
Autorka jest absolwentką Sztuki Ogrodowej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, florystyki oraz zawodowego kursu renowacji zabytków i architektury krajobrazu. Pracowała przy konserwacji zabytkowych budynków w Krakowie i na Dolnym Śląsku. Oprócz pracy zawodowej, jako nauczyciel zawodu architekta krajobrazu i florysta, w domowym zaciszu zajmuje się rękodziełem artystycznym i malarstwem. Interesuje się meblarstwem i dekoracją wnętrz, stale upiększa swoje otoczenie.
Źródła:
1. Bugała Władysław „Drzewa i krzewy iglaste” Wyd. PWRiL Warszawa s. 83-85
2. Chojnowska Ewa „Iglaki w ogrodzie” Multico Oficyna Wydawnicza Warszawa 2003 s. 171
3. Mynnet Maciej „Świat krzewów ozdobnych” Wyd. KRPZD, Warszawa 1994. s. 139
4. Muras Piotr „Drzewa i krzewy iglaste w ogrodzie” Wyd. PWRiL Warszawa s. 65
5. Seneta Włodzimierz, Dolatowski Jakub „Dendrologia” Wyd. PWN Warszawa 1997 s. 39
6. Szydło Wiesław „ Katalog roślin. Drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich” Wyd. Agencja Promocji Zieleni Warszawa 2006. s. 39
7. http://pl.wikipedia.org/wiki/Daglezja_zielona
powrót
